Віктар Марчык: Галоўная праблема ў вёсках - нізкі заробак
- 14.07.2020, 7:37
Людзі месяцамі працуюць без выходных.
Актывіст кампаніі «Еўрапейская Беларусь» са Слоніма Віктар Марчык, які правёў ужо не адну палітычную кампанію сярод сельскага насельніцтва, расказаў сайту Charter97.org пра настроі, якія цяпер пануюць у вёсках і аграгарадках Беларусі.
- Вы шмат працавалі апошнім часам з жыхарамі вёсак. А што гавораць цяпер вяскоўцы, з якімі праблемамі сутыкаюцца?
- Галоўная праблема ў іх - гэта нізкі заробак. Таксама на вёсцы не стае рабочых рук, кіраўніцтва «вешае» на іх дадатковыя заданні, якія не аплачваюцца. Людзі фактычна выконваюць дзве-тры працы, а плацяць толькі за адну. Яны атрымліваюць менш за мінімальны заробак, потым начальства «накідвае» да мінімальнага заробку - пры тым, што людзі працуюць поўны працоўны месяц без выходных. Я ўжо не кажу пра брак кармоў і паламаную тэхніку.
- Колькі зарабляюць у беларускіх вёсках?
- У мяне ёсць такая інфармацыя: чалавек за 28 працоўных дзён у лютым зарабіў 270 рублёў без выходных. Ён быў і даглядчык, і слесар, а атрымаў вось столькі. Калі гэтая інфармацыя з'явілася ў «Слонімскай газеце», яму адразу ж на картку кінулі яшчэ 100 рублёў. Але прайшло пару месяцаў - і ўсё вярнулася на кругі свае. Людзі зноў сталі атрымліваць жабрацкую аплату за працу.
Тут яшчэ COVID-19 адыграў сваю ролю. Кагосьці везлі ў лякарню, але ў асноўным усе прапускалася міма вушэй. У маленькіх населеных пунктах людзі глядзяць тэлевізар, па якім паказваюць, што ў нас «усё добра» і «ніякай заразы няма». Натуральна, жыхары рэгіёнаў так да гэтага і ставіліся: хоць і хварэлі, і паміралі, але працягвалі працаваць.
1 ліпеня выйшаў загад, што нават другі тэст чалавек павінен рабіць ужо за свой кошт, хоць яны ў нас ішлі, як гуманітарная дапамога, бясплатна. Але мабыць, наша Міністэрства аховы здароўя надумала сабраць грошы з людзей. А з размоў з медыкамі можна сказаць, што гэтыя экспрэс-тэсты не такія і эфектыўныя. Аналіз можа адразу не выявіць COVID-19. Вось і атрымліваецца, што ўсе могуць спакойна працягваць разносіць гэтую заразу. Каму гэта выгадна і ці не ёсць гэта мэтанакіраванае заражэнне насельніцтва Беларусі з мэтай, каб усё хутчэй перахварэлі? Хто тады адкажа перад сваякамі за смерці? Міністр ці хтосьці вышэй?
Тым больш, няма ніякай гарантыі, што калі чалавек перахварэў «кавідам», то ён не зможа захварэць яшчэ раз. Але ў нас такая лінія ва ўладаў - усіх перазаразіць. Гэта дадае незадаволенасці сярод сельскага насельніцтва.
- Колькі б Лукашэнка ні ездзіў па калгасах, ні лаяў за безгаспадарчасць чыноўнікаў, усё адно журналісты знаходзяць усё новыя абуральныя выпадкі. Нядаўна ў Петрыкаўскім раёне на відэа патрапілі каровы, якія патанаюць у фекаліях, хварэюць, галадаюць. Чаму за 26 гадоў не ўдалося «навесці парадак»?
- Гэта такая «разынка» ў «Сашы 3%». Ён усюды ездзіць і паказвае, які ён нібыта добры, а вакол - усе дрэнныя. Натуральна, менавіта ягоныя дзеянні, ягонае кіраванне прывяло да такой сітуацыі, што кармоў не стае, усё раскіданае, працаваць у сельскай гаспадарцы няма на чым. Я, напрыклад, ведаю, што ў нас на Трактарным заводзе стаяць і гніюць тыя ж трактары. Дык раздайце калгасам бясплатна, няхай яны працуюць. Але не, лепш будуць гніць на базах, чым яны аддадуць гэта бясплатна. Гэта і ёсць безгаспадарчасць.
Усё залежыць ад кіраўніка. Трэба было раней аддаваць зямлю ў прыватныя рукі, даваць чалавеку магчымасць спакойна працаваць, даваць крэдыты пад маленькія адсоткі і на першыя пяць гадоў вызваляць ад падаткаў. Калі чалавек сам будзе гаспадаром, то ўсё атрымаецца, а калі няма гаспадара, то нікому гэта не трэба. Гэта толькі пусканне пылу ў вочы.
Вельмі шкада, што праз безгаспадарчасць і расхлябанасць нашых чыноўнікаў і кіраўніцтва пакутуе жывёла. Я размаўляў з людзьмі, якія займаюцца сельскай гаспадаркай, яны кажуць, што ўсё прыйдзе ў заняпад. Калі Лукашэнку не спыніць, у нас наогул ніякага АПК не будзе.
- Нават у родным калгасе Лукашэнкі ў Александрыі ў работнікаў забіраюць прэміі ...
- Гэта ўжо проста прысуд аграрнаму сектару. Неўзабаве гэта ўсё скончыцца. Пры гэтай уладзе ўсё абрынецца. Чаму забіраюць прэміі? Проста шукаюць прычыны, каб не даваць людзям грошы, якіх і так няма. Чыноўнікі будуць шукаць усялякі спосаб, каб мясцовыя працавалі за жабрацкі заробак і забіраць у іх усё, што можна, з усялякіх надуманых прычын.
Гэтыя прычыны ўлады стварылі самі. Усё жывое ў калгасах памірае, але просты чалавек у гэтым не вінаваты. Вінаватая сістэма, якая і сама працягвае далей паміраць знутры.
- Раней Лукашэнка падкрэсліваў тое, што выйшаў з сяла, што ў яго там нібыта «ёсць падтрымка». Ці папулярны ён сёння сярод жыхароў беларускіх вёсак?
- Я думаю, што больш чым на 70% не. Гэта значыць, гэта тыя, хто рэзка і адкрыта супраць. Засталіся яшчэ тыя, якім абыякава: гэтыя альбо бабулі 70-80 гадоў, якія глядзяць тэлевізар, або самі чыноўнікі, якія пры гэтай сістэме могуць нешта ўрваць. Яны яшчэ будуць трымацца за Лукашэнку, але ў цяперашняй сітуацыі яны - меншасць.
Людзі, якія працуюць і бачаць, як не шануецца іх праца, супраць гэтай сістэмы і супраць Лукашэнкі. Яны не проста супраць, яны ненавідзяць гэтую ўладу. Вяскоўцы кажуць, што ўжо гатовыя брацца за вілы і падымацца супраць Лукашэнкі.
- Ці могуць жыхары беларускіх вёсак стаць новым пратэстным класам у Беларусі?
Яны могуць і стануць, засталося зусім няшмат. Час не стаіць на месцы: неўзабаве лопне надзьмутая бурбалка і людзі нават не сяле паднімуцца.
Вядома, гарадское насельніцтва ўсё ж больш развітае, яно ўжо цяпер разумее, што далей так жыць нельга. Але ёсць шанец, што і сельскія жыхары таксама выйдуць выказваць пратэст. Лукашэнка баіцца гэтага і будзе кідаць нейкія «костачкі», як ён кінуў медыкам, пенсіянерам. Апошнім ён дадаў 10 еўраў, але рэч у тым, што пенсіянеры выдатна разумеюць, што гэта проста аднаразовая падачка. Яны самі кажуць: «Мы ж не сабакі, каб нам гэта кідаць?».
Ёсць людзі ў вёсках, якія збіраюцца выступіць супраць гэтага рэжыму і гатовыя выйсці на Плошчу. Пакуль гэта яшчэ не такая значная маса, як у гарадах, але сітуацыя абвастраецца з кожным днём.
Я хацеў бы звярнуцца не толькі да сельскіх жыхароў, а да ўсіх беларусаў. Калі вам падабаецца бядацкі заробак - сядзіце дома. Калі вам падабаюцца высокія кошты ў крамах - сядзіце дома. Калі вам падабаецца рабства і прыніжэнне з боку кіраўніцтва - сядзіце дома. Калі вы баіцеся выказаць сваё меркаванне кіраўніку за неправамерныя дзеянні ў дачыненні да вас пад страхам звальнення - сядзіце дома. Калі вам падабаецца, што вашыя дзеці, унукі, бацькі сталі закладнікамі гэтай сістэмы - сядзіце дома.
Але калі вы хочаце жыць у свабоднай і развітой краіне, не баючыся, што вас заўтра выганяць з працы толькі за тое, што вы адмовіліся быць рабом і выконваць неаплатную дадатковую працу, калі вы хочаце, каб усе вашы блізкія людзі не баяліся, што за словы праўды іх пасадзяць у турму, калі вы хочаце, каб вы за сваю працу атрымлівалі не мізэрныя падачкі, а годны заробак і мелі магчымасць купляць за нізкія кошты не толькі лекі, але і ўсе, што бачыце ў крамах, калі вы хочаце не думаць пра заўтрашні дзень, як пра жах, то вы павінны быць на Плошчы.
Мы павінны абараніць свой голас, сваё права на шчасце і асабістае жыццё без рабства, гвалту, хлусні і здрады з боку існай улады. З намі Бог і за намі праўда. Разам мы пераможам.