Марыюш Антановіч: Пасля выбараў у Літве стасункі з Беларуссю істотна не зменяцца
- 17.05.2019, 12:05
Вынікі першага тура прэзідэнцкіх выбараў.
У першы тур прэзідэнцкіх выбараў у Літве выйшлі Гітанас Наўседа і Інгрыда Шыманітэ. Трэці фаварыт выбараў - дзейны прэм'ер-міністр Саўлюс Скверняліс - разам з астатнімі кандыдатамі выйшаў з гонкі. Літоўскі палітолаг Марыюш Антонавіч падводзіць для Charter97.org вынікі першага тура выбараў у Літве.
- Як вы ацэньваеце вынікі першага тура прэзідэнцкіх выбараў у Літве?
- Думаю, што вынікі прадэманстравалі, што літоўцы дрэнна ўразлівыя для папулізму, асабліва ў яго еўраскептычнай версіі. У другі тур прайшлі двое кандыдатаў, якія прадстаўляюць эліту і палітычны мэйнстрым. Больш радыкальныя кандыдаты, як і чакалася, не набралі вялікай колькасці галасоў. Гэты тэзіс таксама пацвярджаецца тым фактам, што рэферэндум аб скарачэнні колькасці дэпутатаў Сэйма з 141 да 121 не быў паспяховым.
Іншая справа, гэтыя выбары паказалі, што літоўцы не так успрымальныя да палітычнай падтрымкі кандыдатаў іншымі палітыкамі. Нягледзячы на вялікую агітацыю за Саўлюса Скверняліса з боку мэра Каўнаса Маціёшайціса і мэра Друскінінкай Малінаўскаса, у Коўне перамагла Інгрыда Шыманітэ, а ў Друскінінкай - Гітанас Наўседа.
- Ці былі якія-небудзь сюрпрызы падчас выбараў і калі так, то якія?
- Па-першае, у Інгрыды Шыманітэ, Гітанаса Наўседы даволі вялікі адрыў ад Саўлюса Скверняліса. Апошнія апытанні перад выбарамі паказвалі, што Скверняліс змог скараціць разрыў практычна да мінімуму. Але вынікі першага тура прадэманстравалі, што Скверняліс саступіў нават у правінцыі, на якую разлічваў як на сваю выбарчую базу. Гэта толькі яшчэ раз пацвярджае стары тэзіс аб тым, што літоўцы заўсёды галасуюць супраць улады.
Другі сюрпрыз - дрэнны вынік Вальдэмара Тамашэўскага. Можна было чакаць выніку 4-5%, але, ён сабраў яшчэ менш. Акрамя таго, Тамашэўскі, хоць і перамог, але набраў даволі невялікую колькасць галасоў у Віленскім краі, а таксама ў польскіх акругах. Вядома, гэта шмат у чым звязана са стратай расейсамоўнага электарату. Але нельга адмаўляць той факт, што палякі галасавалі за іншых кандыдатаў. Пры гэтым нават за Інгрыду Шыманітэ, нягледзячы на тое, што літоўскія палякі ў абсалютнай большасці не любяць кансерватараў.
- На вашу думку, у каго больш шанцаў у другім раўндзе?
- Я думаю, што шанцы роўныя. З аднаго боку, Гітанас Наўседа з'яўляецца незалежным кандыдатам (гэта яму дапаможа, бо літоўцы не вельмі давяраюць палітычным партыям), у яго ёсць падтрымка рэгіёнаў, а яго апанент прадстаўляе самую нялюбую партыю ў Літве.
У Інгрыды Шыманітэ таксама ёсць свае перавагі. Яе электарат найбольш мабілізаваны. Крытычнае стаўленне значнай часткі астатняй электарату да Гітанасу Науседы (таму што ён "эліта") можа прывесці да таго, што яны не прыйдуць на выбары. Шыманітэ напэўна знішчыць Наўседу ў перадвыбарных дэбатах. Акрамя таго, у другім туры не будзе стратэгічнага галасавання - за Наўседу прагаласавала мноства людзей, толькі каб не перамог Скверняліс. У другім раўндзе гэтая матывацыя знікне.
Таму Наўседа спрабуе прыцягнуць электарат іншых кандыдатаў да сябе і працягвае мабілізацыю цяперашніх выбарцў, а Шыманітэ спрабуе пераканаць выбарцаў Наўседы ў тым, што галасаваць варта за яе. Таму прадказаць пераможцу ў гэтай бітве цяжка.
- Як зменіцца замежная (і ўнутраная) палітыка Літвы пасля перамогі Наўседы або Шыманітэ?
- У выпадку з Наўседам, я думаю, што цяперашні статус-кво ў палітыцы будзе захоўвацца. Магчыма, праз ягоны сціплага палітычны досвед, цяперашняя парламенцкае большасць зможа яго падмануць і ізаляваць, што зробіць офіс прэзідэнта меншай інстытуцыянальнай процівагай ураду і парламенту. Наўседа не прадбачыць сур'ёзных змен у замежнай палітыцы, думаю, што ён можа толькі змякчыць рыторыку ў дачыненні да Расеі. Калі Наўседа стане прэзідэнтам, то ў замежнай палітыцы краіны больш увагі будзе надавацца яе эканамічным і камерцыйным аспектам.
У сваю чаргу перамога Інгірды Шыманітэ толькі ўзмоцніць напружанасць на лініі прэзідэнт-урад, прэзідэнт-парламент, бо цяперашнія кіраўнікі Шыманітэ недалюбліваюць. Праца ўрада і парламента будзе менш эфектыўнай, цалкам магчыма, што ў Сэйме з'явіцца новая кааліцыя або краінай будзе кіраваць урад меншасці.
У замежнай палітыцы можна чакаць, што Шыманітэ будзе нават больш пранямецкай, чым цяперашні прэзідэнт, бо падчас выбарчай кампаніі яна ўжо сустракалася з ключавымі палітыкамі нямецкіх хрысціянскіх дэмакратаў. Таксама Шыманітэ падтрымлівае арыгінальнае напісанне імёнаў і дзвюхмоўя, калі гэта будзе дасягнута, можна чакаць больш сур'ёзнай перазагрузкі стасункаў паміж Літвой і Польшчай.
- Якія-небудзь змены ў дачыненнях да Беларусі?
- Стасункі з Беларуссю істотна не зменяцца. Асноўная праблема ў дачыненнях з Беларуссю - атамная электрастанцыя ў Астраўцы. Толькі напраўду гэта не Літоўска-беларуская праблема, а літоўска-латышская і літоўска-эстонская. Літва спазнілася, і спыніць гэты завод будзе немагчыма. Асноўная задача для Літвы - пераканаць Латвію і Эстонію не купляць электраэнэргію на Астравецкай электрастанцыі, але пакуль Літва пацярпела няўдачу. На жаль, у выбарчай кампаніі наогул не было размоў, і мы не ведаем, якія ў кандыдатаў ёсць прапановы, каб развязаць гэтую праблему. Мне здаецца, што такіх прапаноў пакуль у іх няма.