Выклік для кожнага
- Андрэй Саннікаў
- 25.02.2019, 10:25
Ці праўда, што беларускія праграмісты самыя разумныя?
Ніяк не магу зразумець, каму, акрамя невялікі злачыннай групкі, выгадны гэты рэжым? І які сэнс яго падтрымліваць?
Злачынцы ва ўладзе, чынячы беззаконне, разумеюць, што іх сіла - у кругавой паруцы.
Але чаму ў іх ёсць памагатыя?
Чаму яны не саромеюцца апраўдваць злачынствы? І гэта ў той час, калі градус нянавісці да рэжыму ў грамадстве прыкметна падвышаецца, а неадэкватнасць Лукашэнкі ўжо нават ягонае атачэнне перастае хаваць?
Чаму расце колькасць завербаваных, якія не саромеюцца быць завербаванымі? Чаму на адрас рэальнай апазіцыі раздаецца ўлюлюканне?
Рэжым менавіта гэтаму і вучыць: не супраціўляўся, падпарадкоўвайся, і будзе табе аграшчасце пад нашым кіраўніцтвам.
"Усіх вучылі. Але навошта ж ты апынуўся першым вучнем, скаціна гэтакая?"
Чаму гэтая рэпліка з "Цмока" Яўгена Шварца зноў стала актуальнай?
Не разумею выгаду гэтых "першых вучняў". Самі ж жывуць у той брыдоце, якую дапамагаюць ствараць. Я маю на ўвазе тых, хто і да кармушкі не дапушчаны, і відавочна менш за 30 срэбранікаў атрымлівае.
Прыстойнасць чалавека вызначаецца ў тым ліку і ягоным стаўленнем да тыраніі.
Недзе там, далёка ў мінулым засталіся многія чырвоныя лініі, якія не варта было пераходзіць ніколі, нікому з нас.
Гэта заўсёды адбываецца амаль незаўважна, ці здаецца, што непрыкметна. Абцякальныя куты, мяккія фарбы для нягоднікаў, і вось ужо глядзіш - карціна жыцця іншая. Яна ўжо разыходзіцца з рэчаіснасцю, але так спрытна словы падабраныя, што не адразу і заўважыш.
А самае страшнае - гэтая лакаванне ўжо прыкметна разыходзіцца з паняццем аб прыстойнасці. Прыстойнасць - таксама тавар назапатрабаваны. Ды і хто будзе яе мераць? І ў якіх адзінках?
Можна ж не ў лоб, а на паўтонах, з падтэкстам.
Ну, надакучыла ўжо чуць пра арышты, пратэсты, міліцэйскі гвалт. Ніякай інтрыгі, нават прозвішчы амаль заўсёды адны і тыя ж. Ёсць жа і іншае жыццё. Еўравізія, напрыклад. Еўрагульні ізноў жа. Трэба ж быць аб'ектыўным.
Вось гэтая самая "аб'ектыўнасць", пазбаўленая прыстойнасці, прывяла да таго, што нерукапаціскальныя сталі героямі, а з герояў зрабілі гэтакіх недарэк.
Яны сваімі забароненымі выбрыкамі сталі перашкаджаць панаванню ў нас аграспакою.
Затое нягоднікі на ўсю моц вучаць нас жыць.
У нейкі момант нежаданне супраціўляцца подласці перайшло ў перагляд каштоўнасцяў. Не палітычных пераваг, а базавых каштоўнасцяў, асновы таго, што называюць прыстойнасцю.
Здрада, даносы, апраўданне злачынстваў і злачынцаў стала нормай, значыць нармалёвасць такой нормай быць перастала.
І зноў пытанне: а ў чым карысць ці хаця б выгада?
Хай нават для тых, хто зарабляе або атрымлівае добрыя грошы?
Умовай гэтага аграрнага дабрабыту з'яўляецца адсутнасць свабоды, безумоўная паслухмянасць і ўдзел у злачынствах.
Нас, праўда, увесь час спрабуюць пераканаць, што ва ўмовах дыктатуры можна цалкам сабе камфортна жыць, нават займацца бізнэсам. Усіх тых, хто асабліва пераканаўча прапагандаваў добры бізнэс-клімат за Лукашэнкам ужо паспелі абабраць і пасадзіць.
Цяпер рэжым паспяхова гадуе новых бараноў на забой, падкормлівае іх сакавітымі законамі, утрымлівае ў спецыяльным вальеры-гета пад назвай "парк высокіх тэхналогій". Гэтыя новыя крыніцы валютных паступленняў у асабістыя кішэні кіроўнай групоўкі называюцца IT-галіной.
Хтосьці своечасова паведаміў наверх, што ў гэтым сектары круцяцца шалёныя вялізныя грошы, а ў Беларусі працуюць самыя геніяльныя праграмісты. І што хутчэй трэба ўсёй краінай майніць біткойны пад кіраўніцтвам правадыра.
Логіка рэжыму простая і непахісная: даць папасвіцца праграмістам у вальеры, дазволіць нагуляць тлушч, а потым каго пастрыгчы, а каго і забіць.
Логіка геніяў-праграмістаў таксама зразумелая: мы ж самыя разумныя ў гэтай балотнай дзяржаве. Трошкі падтрымаем уладу, каб нас не чапала. Лезці ў палітыку не будзем, і нас чапаць не стануць.
Толькі канец гэтай гісторыі будзе прадказальна сумным. У збанкрутаванай дзяржаве вельмі хутка ўзнікне патрэба ў новых грошах і самай натуральнай крыніцай іх паступлення стане акурат той самы IT-сэктар ды яшчэ і ў сукупнасці з банкаўскай біткойнавай галіной. Хто ж міма такога пройдзе?
Але будуць жа трываць, дамаўляцца, пакорліва пасунуцца ў "Амерыканку", цешачы сябе думкай пра "скарбонку" дзесьці ў афшоры.
Нашы праграмісты сапраўды сусветнага ўзроўню, калі не вышэйшыя.
І што, пакорлівасць, падпарадкаванне дрымучай уладзе - гэта ўсё на што яны здольныя ў нашым соцыуме?
Вось Google, напрыклад, даведаўся пра тое, што ў Венесуэле Мадура блакуе непажаданыя сайты і засеў за працу, каб гэтую праблему развязаць і дапамагчы апазіцыі. З'явіўся дадатак Intra, які дазваляе і блакаванне абыходзіць, і звесткі карыстальніка шыфраваць. Гэта было год таму. Сёння Венесуэла вось-вось пазбавіцца ад Мадуры, сябра Лукашэнкі і ягонага брата па духу.
Нешта не было чуваць такіх прапаноў ад нашых праграмістаў, калі заблакавалі Хартыю.
Ды што там Хартыю, найбуйнейшыя кампаніі для распрацоўкі праграмнага абсталявання, прапісаныя ў Беларусі, і працуюць на замежных заказчыкаў, маглі б дапамагчы сабе, а заадно і сваёй краіне, прапанаваўшы праграмныя, тэхнічныя развязанні прадухілення фальсіфікацый выбараў, замераў рэальнага стаўлення да рэжыму.
У Расеі ўся гэтая галіна працуе на тое, каб паскудзіць: зрываць і фальсіфікаваць выбары ў іншых краінах, займацца цкаваннем прыстойных людзей, укідваць фэйкі. Упэўнены, што там змагаліся і беларускія праграмісты. Але ж усе гэтыя тэхналогіі могуць працаваць і ў адваротным кірунку. Чаму б не паспрабаваць такі рэверс у Беларусі?
Яны ж сапраўды адны з найлепшых у свеце, нашы праграмісты, да таго ж вельмі добра разумеюць у пытаннях бяспекі карыстальнікаў. Маглі б для пачатку паказаць з дапамогай бяспечных апытанняў, што людзі напраўду думаюць пра гэтую ўладу.
Або возьмем кампанію з Беларусі, якая ўвесь свет прымусіла гуляць у танкі. Крэатыў, дакладнасць дэталяў, драматычныя сюжэты - усё ў гэтых гульнях файна. Чаму б не наважыцца і не згуляць ўсур'ёз у сумленныя выбары ў Беларусі? Выкарыстаць свае мазгі, свой досвед, свае тэхналогіі для вызвалення сваёй краіны?
Я неяк даўно, яшчэ ў савецкія часы назіраў у вёсцы за трыма хлопцамі, якія спаборнічалі, хто далей плюне. Сядзелі яны на пахілай лаве каля сельпо, вельмі падобныя адзін да аднаго: бясформенныя шэрыя штаны з нейкай сінтэтыкі, растаптаныя кірзавыя боты, зашмальцаваныя фланелевыя кашулі і ўстойлівы пах шматдзённай неахайнасці. Дзень быў гарачы, сельпо закрытае. Хлопцы стараліся, рохкалі носам, каб сабраць больш сліны, і смачна плявалі перад сабой. Пасля кожнага пляўка яны рагаталі і адпускалі незразумелыя старонняму жартачкі. Больш за ўсё мяне ўразіў той факт, што сельпо было закрытае. Ім не патрэбная была гарэлка! Бессэнсоўнасць ап'яняла іх больш, чым алкаголь.
Існы ў Беларусі рэжым - гэта выклік, які невуцтва кінула адукаванасці.
Гэта не толькі палітычны выклік. Магчыма, нават зусім не палітычны. Гэта інтэлектуальны, эстэтычны, тэхналагічны, маральны выклік, які трэба ўсвядоміць і на які трэба адказаць усім разам. І кожнаму з нас.
Андрэй Саннікаў, каардынатар грамадзянскай кампаніі "Еўрапейская Беларусь", спецыяльна для Charter97.org