«Праекты чыноўнікаў з Кітаем выглядаюць дурнаватымі»
- 22.11.2018, 9:39
Скандальны завод у Светлагорску - чарговы таму прыклад.
Зусім нядаўна стала вядома, што кітайцы, якія займаліся будаўніцтвам завода беленай цэлюлозы ў Светлагорску, пакінулі прадпрыемства. Жыхары горада доўгі час пратэставалі супраць шкоднага прадпрыемства, якое атручвала паветра.
Як так атрымалася, што ўлады наважылі пабудаваць небяспечны завод у крытычнай блізкасці ад горада? Ці ёсць будучыня ў гэтага прадпрыемства? Чаму кітайскія інвестыцыі выходзяць беларускім уладам бокам?
Сайт Сharter97.org звярнуўся па каментар да праваабаронцы са Светлагорска Алены Маслюковай, якая актыўна ўдзельнічала ў барацьбе са шкодным прадпрыемствам.
Эканамічную мэтазгоднасць гэтага праекта і кітайскіх інвестыцый для Беларусі пракаментаваў кіраўнік аналітычнага цэнтра «Стратэгія» Леанід Заіка.
Алена Маслюкова: «Мы аб'ядналіся і адзіным фронтам пачалі змагацца»
- Раскажыце нам больш падрабязную інфармацыю аб сітуацыі вакол завода. Сапраўды кітайскі бок пакінуў прадпрыемства?
- Рабочыя завода беленай цэлюлозы паведамілі, што кітайцы забралі з сабой электронныя ключы. Яны адказваюць за доступ да кіравання ўсім тэхналагічным працэсам. Забраць кампутары кітайцы не маглі, а вось ключы забралі. Доступу да абсталявання, калі яго, вядома, не ўзламаюць хакеры, у беларускага боку няма.
Прадстаўнікі СМІ спрабавалі даведацца, у чым прычына ад'езду кітайцаў. Звязваліся з генеральным дырэктарам ААТ «Светлагорскі ЦКК» Юрыем Крукам, а ён кінуў слухаўку.
Мы з калегамі рыхтуем ліст, адправім у адміністрацыю раёна і на завод, каб атрымаць вычарпальную інфармацыю.
З завода паступае інфармацыя, што беларускі бок збіраецца запусціць вытворчасць, нягледзячы ні на што. Зусім незразумела, як яны будуць гэта рабіць. Што, умоўна кажучы, хакера будуць наймаць? А калі здарыцца якая-небудзь паломка. Кітайцы скажуць адкрытым тэкстам: «Прабачце, мы за гэта не адказваем. Завод яшчэ не перададзены на баланс беларускаму боку».
- Як так атрымліваецца, што ўвесь горад задыхаецца ад шкоднага газу, а чыноўнікі і сілавыя структуры пераследуюць актывістаў, заяўляюць, што прадпрыемства бяспечнае. Ім што, не смярдзіць?
- Вы ведаеце, у іх увесь горад пытаецца, ці смярдзіць ім. Тут пытанне кошту, а не паху. А мне ўспамінаецца рымскі імператар Веспасіан, які сказаў свайму сыну: «Ціт, грошы не пахнуць» (гаворка ідзе пра ўвод платы за грамадскія прыбіральні ў Старажытным Рыме - заўв. Сharter97.org). Вось і для іх грошы не пахнуць, а вы тут задыхайцеся, памірайце, падыхайце.
Нам расейскія навукоўцы заявілі, што нават у нізкай канцэнтрацыі мецілмеркаптан шкодны для здароўя. Кожны адэкватны чалавек, які можа зайсці на «Вікіпедыю», прачытае, што гэтыя газы належаць да другой катэгорыі небяспекі.
- Была інфармацыя аб тым, што аўстрыйцы прапаноўвалі за мільярд даляраў пабудаваць першакласны завод, а ўлады чамусьці выбралі кітайскае прадпрыемства. Як вы думаеце, чаму?
- Гэта праўда. На адной з сустрэч, калі толькі з'явілася інфармацыя аб заводзе, была інфармацыя, што аўстрыйская кампанія ANDRITZ PULP&PAPER, якая будуе аналагічныя заводы ва ўсім свеце, прапануе пабудаваць такі завод у Светлагорску за мільярд даляраў. А нашы чыноўнікі заявілі, што гэта занадта дорага. І тут на гарызонце з'явілася кітайская кампанія China CAMC Engineering Co., LTD.
Вы ведаеце, у мяне ёсць такое адчуванне, што за ўсімі гэтымі сумнеўнымі ўгодамі, якія былі ўкладзеныя з Кітаем, мог стаяць Анатоль Тозік, які працаваў у той час паслом у КНР. Для кітайскай кампаніі гэта наогул першы праект у галіне вытворчасці сульфатна-беленай цэлюлозы. У іх няма ніякага досведу. Але для Беларусі гэты праект выгадны, бо сума крэдыту складае 860 мільёнаў даляраў. Гэта звязаны з кітайскім банкам крэдыт.
Дамова прадугледжвае будаўніцтва завода пад ключ. Пад ключ - гэта азначае, што кітайскі бок павінен запусціць завод, прапрацаваць тры дні, вывесці завод на поўную магутнасць. Дык вось, у кастрычніку ўдалося вывесці завод на магутнасць 80%. Завод прапрацаваў бесперапынна тры дні, як прадпісвала дамова.
Кітайцы заявілі, што яны выканалі ўсе ўмовы і за гэтую працы ім павінны заплаціць. А беларускі бок заявіў, што ёсць шмат недапрацовак, людзі скардзяцца на выкіды. Кітайцы па добрай волі прапрацавалі яшчэ два дні, а затым забралі ключы, шыфры і спынілі завод.
Сёння стала вядома, што на заводзе засталося толькі пяць спецыялістаў з Кітая. Астатнія з'ехалі, заявіўшы, што не могуць знаходзіцца на тэрыторыі Беларусі. Астатнія спецыялісты сочаць за тым, якія маніпуляцыі з тэхнікай праводзяць беларусы. З'явілася інфармацыя, што нашы наважылі запусціць драўняна-падрыхтоўчы цэх. А гэта паказвае, што завод рыхтуецца да пачатку працы, бо запуск драўняна-падрыхтоўчага цэха азначае, падрыхтоўку сыравіны да пачатку тэхналагічнага працэсу.
- Мы бачым, што беларусы актыўна змагаюцца супраць шкодных прадпрыемстваў. Берасцейцы выходзяць на акцыі кожную нядзелю. Чаму менавіта экалагічныя пратэсты так аб'ядналі беларусаў?
- Пакуль што жыхары Светлагорска не звязваюць завод з палітыкай, проста змагаюцца за чыстае паветра. Але палітыка такая, што кішэні чыноўнікаў пустыя. Але я мяркую, што набіваць кішэні за кошт здароўя і будучыні людзей - гэта недазваляльная рэч.
Чамусьці кітайцы, якія размяшчаюць свае прадпрыемствы ў Добрушы, Светлагорску, Краснасельску, не клапоцяцца аб нашай экалогіі. Але ў Беларусі, калі парушаюцца экалагічныя правы, справа заходзіць пра здароўе і жыццё людзей - пачынаецца супраціў. Гэта адбываецца ў Берасці, хвала і гонар гэтым людзям, якія выходзяць на плошчу, гэта адбываецца ў нас, у Якімавай Слабадзе, дзе людзі выйшлі на грамадскі сход, запатрабаваўшы спыніць будаўніцтва шкоднага завода. Знішчаецца не толькі экалогія, але ёсць пагроза для жыцця і здароўя людзей.
Калі ў 2012 годзе прасачылася інфармацыя аб тым, што ў нас збіраюцца будаваць шкодны завод, адбылася кансалідацыя ўсіх разважных людзей. Мы аб'ядналіся і адзіным фронтам пачалі змагацца.
Але заўсёды ёсць людзі, якія чакаюць, а ёсць тыя, хто змагаецца. Давайце паглядзім на апытанні, якія праводзіліся на вуліцах. Усе адказваюць, што разумеюць небяспеку прадпрыемства. Гэта ўжо вялікі плюс.
Мы доўгі час дамагаліся дазволу на правядзенне мітынгу, але атрымалі дзесяць адмоваў. Пайшлі ў суд супраць выканкама, але атрымалі адмову. Затым 15 верасня выйшлі на акцыю, ніхто не верыў, што людзі прыйдуць, але на галоўнай плошчы было блізу 150 чалавек. Гэта паказвае, што беларусы могуць і здольныя аб'яднацца супраць праблемы.
Леанід Заіка: «Рамантызуюць Кітай тыя, хто там не быў»
- Беларускія ўлады ўсё часцей шукаюць грошы ў Паднябеснай. Як вы ставіцеся да кітайскіх інвестыцый у Беларусь?
- Справа ў тым, што Кітай думаў, што зарабіўшы мільярды даляраў, зможа імі разумна распарадзіцца. Але прамахнуўся. У 90-х гадах я сустракаўся з пэўнымі палітычнымі фігурамі з Тайваня, якія хацелі ўкласці мільярды ў эканоміку Беларусі. Гэта былі вялікія праекты, але тады іх пабаяліся. Цяпер за нас узяўся Кітай кантынентальны. Для яго мы маленькая костачка, якую можна злопаць, а можна пакусаць. Кітайская кампартыя бачыць у беларускіх уладах аднадумцаў, таму падтрымлівае эканамічныя стасункі з нашай краінай. Што тычыцца гэтага праекта, то ён першапачаткова быў неразумным.
Пра гэта мне даводзілася і размаўляць, і пісаць. Хлопцы, што вы робіце, ідзе працэс дзіджыталізацыі, то бок, пераходу на беспапяровае абарачэнне. Гэтыя працэсы адбываюцца і ў Беларусі. Аднойчы я зайшоў да кіраўніка «Прыёрбанка». На стале ў яго не было ніводнай паперы і гэтым ён вельмі ганарыўся.
Газеты таксама сыходзяць у мінулае. Ну, можа, карыстаюцца папулярнасцю нейкія газеты для пенсіянераў. Кнігі народ таксама не чытае, асабліва малады. Усе пераходзяць да электронных носьбітаў. Калі толькі з'явіўся гэты праект, то навуковая ацэнка паказала, што няма ніякай перспектывы ў развіцці гэтага прадпрыемства. Гэта стратэгічны промах, такі ж як і з кітайскімі аўтамабілямі.
Далей - больш. Не толькі гэта прадпрыемства, але і іншыя, якія працуюць у гэтай сферы, патрапілі ў цяжкае становішча. На гэта накладваецца і негатыўнае стаўленне людзей да экалагічных наступстваў вытворчасці.
Як бы вам мякчэй сказаць, Кітай - гэта не такая ўжо і перадавая краіна. Я там некаторы час жыў, выкладаў, працаваў як навуковец. Тыя, хто там не быў - рамантызуюць Кітай. Напраўду, гэта небагатая краіна, вакол якой шмат прапагандысцкай шуміхі, якая распавядае пра яе прарыў. Але Кітай - гэта не лідар тэхналогій.
- Гэта не першы прыклад, калі кітайскія інвестыцыі выходзяць бокам для нашай краіны. Атрымліваецца, што Кітай будуе ў нас не самыя сучасныя і экалагічна чыстыя прадпрыемствы?
- Яны проста не ўмеюць. Гэта тое самае, што патрабаваць ад мядзведзя катацца на гоначным аўтамабілі. Кітай проста капіюе амерыканскія і японскія тэхналогіі.
Калі вы будзеце ў Кітаі, асабліва ў глыбінцы, то там ніякіх выдатных прарываў няма. Ёсць выдатныя рэчы ў спецыяльных зонах. Да прыкладу - Гуанчжоу, дзе развіваюцца замежныя тэхналогіі.
Кітай прайшоў пэўны шлях, але цэлюлоза для Беларусі - гэта не найлепшы прыклад. Беларусі трэба думаць аб робататэхніцы, 3D-прынтынгу, дзе кітайцы развіліся, але нічога з гэтага не даюць. Да прыкладу, Кітай друкуе з дапамогай друкарак дамы для Саудаўскай Арабіі за $1 мільярд даляраў. Нічога такога ў Беларусі я не бачу.
Кітай таксама прасунуўся ў вытворчасці электрамабіляў. Там вырабляюць усё: ад электрасамакатаў да электрасамаскідаў. Хай Беларусь вырабіць хаця б электрасамакацік. І назаве яго «Наперад, краіна». І, вядома, праграмаванне, але мы тут нядрэнна самі разбіраемся.
Але людзі, якія знаходзяцца ў беларускім урадзе, валодаюць розумам рэгіянальнага ўзроўню, ніколі не жылі за мяжой, нічога пра яе не ведаюць. Усе веды толькі з перадачы «Клуб падарожнікаў» або паездак у Турцыю і Егіпет. На жаль, гэта такая цывілізацыйная адсталасць беларускай эліты.