Кошт вайны: у што абыходзіцца Расеі ўтрыманне баевікоў

• 9.06.2014, 10:23

Па ацэнцы Forbes, ва ўсходніх рэгіёнах Украіны на баевікоў штодня траціцца мінімум $3 млн.

«Найміты за ідэю не працуюць. Блакаванне паступлення ім грошай магло б развеяць сепаратысцкія настроі на ўсходзе», - падкрэсліў у размове з Forbes адзін з ваенных экспертаў, які пажадаў застацца неназваным. СБУ, МУС і Дзяржпамежслужба перыядычна паведамляюць пра затрыманне каштоўнага «грузу», які завозяць з тэрыторыі РФ і Крыма.

На гэтым тыдні супрацоўнікі ДАІ МУС узялі грамадзян Расеі на Ізюмскім блокпосце з 200 000 грыўняў. У сярэдзіне траўня СБУ заблакавала банкаўскі рахунак, з якога спрабавалі пералічыць 3,93 млн грыўняў «для падрыхтоўкі масавых беспарадкаў і тэрарыстычных актаў». У красавіку Дзяржпамежслужба затрымала жыхароў Севастопаля, якія везлі з Крыма на ўсход Украіны каля 5 млн грыўняў у падвойных днах валізак. Некалькімі днямі раней СБУ ўзяла «кур'ераў» з 1,8 млн грыўняў. Грошы, па дадзеных ведамства, прызначаліся для падтрымкі выступленняў на ўсходзе Украіны. У цэлым, па дадзеных суполкі «Інфармацыйны супраціў», дзякуючы перакрыццю шэрагу каналаў у траўні аб'ёмы фінансавання з Расеі сур'ёзна зменшыліся.

Аднак значныя «інвестыцыі» працягваюць паступаць і з тэрыторыі Украіны. Адным з месцаў, адкуль вывозяць наяўныя, стала Святагорская лаўра, лічыць крыніца Forbes. Тэрыторыя мясціны, якую ў апошні час СМІ часцей называюць «базай дыверсантаў», не заблакаваная. Ці былі спробы гэта зрабіць? Дадзенае пытанне міністр МУС Арсэн Авакаў пакінуў без адказу.

Перахопленыя сілавымі ведамствамі сумы - толькі малая частка рэальнага фінансавання баявікоў. Па ацэнцы Forbes, толькі два месяцы падтрымання ваеннага канфлікту на ўсходзе краіны каштавалі больш за $248 млн. У разлік былі ўключаныя мінімальныя сумы па асноўных артыкулах выдаткаў: аплата «працы» баевікоў, удзелу ў акцыях мясцовых пратэстоўцаў, забеспячэнне зброяй, утрыманне баз падрыхтоўкі дыверсантаў.

Аплата «працы» баевікоў

Падлічыць дакладную колькасць пастаянна мігруючых праз мяжу наймітаў сёння практычна немагчыма. Па прыблізнай ацэнцы дырэктара праграм знешняй палітыкі і міжнароднай бяспекі Цэнтра Разумкова Аляксея Мельніка, мяжу перасеклі каля 5000 замежных «турыстаў». Сярод іх - кадыраўцы, казакі, найміты, супрацоўнікі крымскіх «Альфы» і «Беркута». Да іх ліку трэба дадаць мясцовых сепаратыстаў.

«Іх склад вельмі неаднастайны. Сумежная Расеі тэрыторыя нашпігаваная грамадзянскімі арганізацыямі, якія гадамі спансіраваліся расейскім бокам, - мяркуе ідэолаг праекта Razvedka.in.ua Дзмітрый Залатухін. - Таксама трэба ўлічваць напаўкрымінальныя арганізацыі (ахоўныя структуры) пад кіраўніцтвам мясцовых «аўтарытэтаў». Яны могуць удзельнічаць у канфлікце як добраахвотна, так і па загадзе ўласніка такіх ахоўных фірмаў».

Па дадзеных дарадцы міністра МУС Украіны Антона Герашчанкі, на мінулым тыдні на ўсходзе ўжо дзейнічала «да 10 000 тэрарыстаў». На гэтым тыдні ў інтэрв'ю Forbes кіраўнік Украінскай асацыяцыі ўладальнікаў зброі Георгій Учайкін ацаніў лік баевікоў у 15 000-20 000.

На думку дарадцы міністра ўнутраных спраў Станіслава Рэчынскага, ім плацяць каля $300 за дзень. Аднак аплата «працы» кадыраўца і мясцовага гопніка-апалчэнца істотна адрозніваецца. Таксама, безумоўна, адрозніваюцца стаўкі радавых байцоў і іх кіраўнікоў. Экс-старшыня службы знешняй выведкі Мікалай Маламуж лічыць, што Ігар Гіркін (пазыўны «Стралок») атрымлівае ад некалькіх дзесяткаў тысяч даляраў за месяц. «Думаю, карупцыя ў шэрагах баевікоў таксама прысутнічае. Напэўна, не ўсе грошы даходзяць да радавых», - лічыць Мельнік.

Калі выказаць здагадку, што ў сярэднім апалчэнцам «налічваецца» каля $200, то ўтрыманне цяперашніх 15 000 баевікоў абыходзіцца ў $3 млн у дзень. Згодна з папярэднімі падлікамі, з пачатку красавіка, улічваючы лік апалчэнцаў, ім было выплачана мінімум $45 млн. Да гэтай сумы трэба дадаць прэміяльныя за выкраданні, забойствы, збітыя верталёты і іншую «добрую актыўнасць у імя ідэі».

На думку эксперта, які пажадаў застацца неназваным, найміты прыступаюць да «працы» толькі пасля атрымання авансу. Асцярогі небеспадстаўныя. «Усе ўдзельнікі баявых дзеянняў на баку сепаратыстаў па-за прававога поля», - кажа Мельнік. З імі могуць зрабіць што заўгодна, у тым ліку і свае ж «прыбраць». Тут дарэчы ўспомніць, што шмат хто з мясцовых апалчэнцаў, у адрозненне ад іх расейскіх «калегаў», часта ідуць у бой без бронекамізэлек. Пасля гэтага відэа «па-зверску расстраляных мірных пратэстоўцаў» шырока транслюецца па расейскіх каналах.

«Мірныя» пратэстоўцы

Асобны артыкул выдаткаў - аплата так званых мітынгоўцаў. На думку каардынатара суполкі «Інфармацыйны супраціў» Дзмітрыя Тымчука, некаторыя мясцовыя жыхары, якія засталіся без працы, не грэбуюць гэтым спосабам заробку. Расцэнкі розныя: ад 400 грн за блакаванне войскаў да 1000 грн за ўдзел у «жывым шчыце».

Па вельмі прыблізных ацэнках, за час канфлікту на ўсходзе краіны было прыцягнута не менш за 10 000 чалавек. Бясплатна - за ідэю - выходзілі на мітынгі максімум 20% з іх. Калі ўзяць у разлік мінімальна прапанаваныя сумы - «праца» мітынгоўцаў каштавала каля $300 000.

Кошт зброі

Па дадзеных СБУ, за сакавік-травень канфіскавана 877 адзінак зброі, 1,055 млн патронаў да яго, 322,23 кг выбуховых рэчываў, 1169 гранат, мін і т. п. «Колькі зброі ў наймітаў, не ведае нават іх кіраўніцтва», - кажа крыніца Forbes.

На думку дырэктара Цэнтра даследаванняў арміі, канверсіі і раззбраення Валянціна Бадрака, на аднаго байца, як правіла, прыходзіцца аўтамат ці снайперская вінтоўка, гранатамёт аднаразовага прымянення (напрыклад, РПА «Шмель»), прыцэл начнога бачання, два ражка патронаў, дзве ручныя гранаты - Ф1 (абарончая) і РГД-5 (наступальная), дзве-тры гранаты для падствольнага гранатамёта. На аддзяленне (сем чалавек) належыць адзiн шматразовы гранатамёт (РПГ-7). Атрад (эквівалент роты 80-100 чалавек) звычайна абсталяваны двума-трыма пераноснымі супрацьтанкавымі ракетнымі комплексамі (тыпу «Фагот»), двума-трыма супрацьпаветранымі ракетнымі комплексамі, адным аўтаматычным гранатамётам (АГС-17 або АГС-30) і буйнакаліберным кулямётам (ДШК).

Ацэнка кошту гэтага ўзбраення залежыць ад шматлікіх фактараў: колькі ў дзень адстрэльваюць патронаў, як часта выкарыстоўваюць аднаразовыя гранатамёты, па якім кошце «выдзелена» цяжкае ўзбраенне і т. п.

Па прыблізных ацэнках Учайкіна, зараз знаходзяцца ў зоне канфлікту 15 000-20 000 баевікоў, у іх распараджэнні мінімум 200 000 адзінак лёгкай стралковай зброі. Па ўсярэдненых коштах чорнага рынку, гэта $400 млн. Важна ўлічваць, што нямала зброі дасталася баевікам бясплатна - шляхам рабавання аддзяленняў МУС, СБУ, воінскіх частак. Паводле ацэнкі Учайкіна, каля 50-60% зброі - расейскага паходжання. З ім салідарны Мельнік: «Супрацоўнікі сілавых ведамстваў ужо шматкроць фіксавалі нумары, серыі, якія сведчаць, што выкарыстоўваецца зброя, якой не было на тэрыторыі Украіны». Зыходзячы з гэтых арыентыровачных дадзеных, расейскую зброю можна ацаніць мінімум у $200 млн. У разлік не ўключаны кошт патронаў, гранат, буйнога ўзбраення.

Таксама па дадзеных суполкі «Інфармацыйны супраціў», баевікі забяспечаныя зброяй, захопленай расейскімі вайскоўцамі ў Крыме. «На паўвостраве нашы пакінулі некалькі мільёнаў адзінак украінскай зброі. Яна ўжо фіксуецца на ўсходзе», - кажа Учайкін. Польскія ваенныя эксперты апазналі свой ПЗРК Grom, які быў прададзены Грузіі і «канфіскаваны» расейцамі ў 2008 годзе.

Пацвярджаюцца дадзеныя экспертаў і шматлікімі відэадоказамі выкарыстання «няўкраінскай» зброі. Напрыклад, аўтаматаў АК-100. Расейскія ўлады, якія заяўляюць аб недатычнасці да падтрымання збройнага канфлікту, самі сябе заганяюць у чарговую пастку. Калі зброя, якая знаходзіцца на балансе арміі або «канфіскаваная» ў ранейшых ваенных канфліктах, не выдаецца са згоды кіраўніцтва сілавых ведамстваў, такім чынам, украінскія мірныя пратэстоўцы перыядычна рабуюць вайсковыя часткі РФ. Лагічна было б выказаць здагадку, што расейскі бок неадкладна павінен быў бы запатрабаваць ад Украіны вярнуць нарабаванае і арыштаваць людзей, якія здзейснілі крымінальнае злачынства. Пакуль РФ патрабуе адваротнага - спыніць АТА, мэта якой спыніць злачынцаў.

На думку Учайкіна, у далейшым лік зброі будзе толькі павялічвацца: «Недалёка ад Арцёмаўска ў саляных шахтах Салядар знаходзяцца вялікія склады фактычна «няўлічанай »стралковай зброі - ад 5 да 15 млн адзінак. Пакуль няма дакладнай інфармацыі, ці захопленыя яны. Але мне ўжо давялося бачыць фатаграфіі баевікоў са зброяй з гэтых складоў».

Утрыманне баз падрыхтоўкі дыверсантаў

Па дадзеных украінскай выведкі, перад закідам ва Украіну дыверсантаў рыхтуюць на ваеннай базе пад Растовам-на Доне. Сакратар СНБА Андрэй Парубій мяркуе, што на базе знаходзіцца да 1000 баявікоў. Утрыманне падобнай «школы» можа абыходзіцца да $40 000 у дзень (улічваліся толькі аплата інструктараў, расходныя матэрыялы, харчаванне). Атрымліваецца, што толькі за апошнія два месяцы на падрыхтоўку баевікоў сышло каля $2,4 млн.

«Усе гэтыя грошы маглі б быць накіраваныя на развіццё больш важных для расейцаў галін - ахова здароўя, адукацыя, якасць дарог і т. д.», - падсумоўвае Мельнік. Але, падобна, іх патрэбы ўлічваюцца ў апошнюю чаргу.

Фота: AP