Руслана: Беларусы і ўкраінцы - разам за свабоду!
- 11.02.2014, 16:10
Спявачка гатовая выступіць на беларускай Плошчы.
Руслана Лыжычка на днях наведала Варшаву, дзе заклікала еўрапейскіх палітыкаў увесці санкцыі супраць кіраўніцтва Украіны. Спявачка практычна кругласутачна вось ужо 2,5 месяца дзяжурыць на акцыях у цэнтры Кіева. Сёння яна зорка і трыбун Майдана. Таму і сённяшняя размова галоўнага рэдактара charter97.org Наталлі Радзінай з Русланай - больш пра палітыку, чым пра музыку.
- Давай адразу пяройдзем на «ты»? Якія могуць быць цэрымоніі - адну справу робім, - пачынае размову Руслана. - Ведаеш, які ў мяне зараз стан? Поўная адсутнасць страху! Хочаце ў нас страляць - страляйце, хочаце нас біць - біце. Мы нічога не баімся! Я стаяла на Грушэўскага, хлопец мяне закрываў шчытом, каб снайперы не трапілі, уяўляеш? Стаяла без шлема, без бронекамізэлькі. Мяне хлопцы адштурхоўвалі, казалі: «Сыйдзі, тут кулі!». Я ж стаяла каля бочкі, таму што там было цёпла, і не хацела адысці ў бяспечнае месца, таму што там было холадна (смяецца).
Няма страху, хоць цяпер запалохваюць. Мне прыйшло СМС, паглядзі. Нейкія «рускія манархісты» абвяшчаюць мне вайну, прапануюць схавацца ў Амерыцы, інакш мяне застрэляць з аўтамата (смяецца). Гэта цяпер масава рассылаецца і маім сябрам, і нават адвакаты скардзіліся, што іх тэрарызуюць падобным.
- Мой беларускі вопыт падказвае, што ад пагроз у рэшце рэшт пераходзяць да справы.
- Так, разумею. Ужо тэлефанавалі і казалі: калі Руслана не спыніць гэта рабіць, з ёй будзе тое ж самае, што з Дзімам Булатавым. Тэлефанавалі нават маёй гаспадыні па хаце і нагадвалі, што мяне папярэдзілі. Ты права: спачатку яны запалохваюць, а потым будуць глядзець, як дзейнічаць.
- Думаеш, вырашацца? Усё ж такі зорка...
- Давай на гэтую тэму не будзем размаўляць? Ёсць Бог, думаю ён зберажэ (хрысціцца).
- Пяройдзем да твайго візіту ў Варшаву. Нядаўна ты была ў Брусэлі, неўзабаве збіраешся ў Страсбург. Фактычна ты сёння выконваеш ролю амбасадара вольнай Украіны?
- ЦУдоўна! Давай ты будзеш маім іміджмэйкерам? Мне так падабаецца - амбасадар вольнай Украіны...
Я называю Майдан часткай еўрапейскай Украіны. Гэта адваяваны востраў свабоды. Там нават лёгка дыхаецца, нягледзячы на ўсе правакацыі. Цынізм быў у вышэйшай ступені: туды нават інфікаваных бамжоў прывозілі, каб людзі хварэлі, блакавалі падвоз вады, харчавання, дроў, біяпрыбіральняў, адключалі святло, зачынялі метро.
Калі прыходжу на Майдан, разумею, што там шмат правакатараў. Нядаўна з Майдана вывелі «цітушак», узброеных нажамі. Гэтыя людзі могуць у цемры зрабіць усё, што заўгодна.
Але што я хачу сказаць? Мая актыўнасць у Еўропе сёння вельмі патрэбная. Людзі прывыкаюць да таго, што адбываецца ва Украіне...
- Як прывыклі да дыктатуры ў Беларусі.
- Так, да ўсяго прывыкаюць. Я хачу прыехаць у Еўропу і сказаць: стоп! Па-першае, да гэтага нельга прывыкаць. Па-другое, з гэтым нешта трэба рабіць. Па-трэцяе, у выпадку чаго, гэта будзе не толькі наша праблема. Гэта будзе праблема і для Еўропы.
У Еўрапарламенце прынялі рэзалюцыю па Украіне, прагаласавалі хутка, таму што зразумелі, чым гэта пагражае. Ніхто не ведае мяжы магчымай агрэсіі. Калі даць ім волю, на чым яны спыняцца? На зачыстцы Майдана, запалохванні людзей, расколе Украіны, «гарачай кропцы» ў Крыме, грамадзянскай вайне? Дзе мяжа? Што ім трэба? Знішчыць Украіну, паставіць тут ва ўладзе толькі сваіх людзей? Ніхто да канца не разумее сцэнар, таму небяспечна. Адчуваеш ворага інтуітыўна, але выразна яго не бачыш.
Колькі стаю на Майдане, лаўлю сябе на думцы і кажу гэта са сцэны: «Людзі, каму гэта трэба і навошта?» Мы да гэтага часу не можам зразумець, чаму збілі студэнтаў 30 лістапада. Усё значна горш і глыбей, чым здаецца на першы погляд.
Цяжка паверыць, што мы жывем у такой краіне. Я ўжо ўсё раблю на аўтапілоце. Раней спрацоўваў хоць бы інстынкт самазахавання. Раніцай прачыналася і сама ў сябе пыталася: «Гэта ўжо ўсе ці нешта яшчэ?». А цяпер нават не задаю такіх пытанняў: проста імкнуся паспець зрабіць усё, каб не было новых ахвяр, элементарна дапамагчы людзям.
Ведаеш, у мяне за год да гэтага было дзіўнае прадчуванне. Я зняла відэакліп на песню «Эйфарыя». Яго сюжэт цалкам адлюстроўвае тое, што зараз адбываецца на Майдане. Як я магла гэта ведаць у 2012 годзе? Кліп пачынаецца з таго, што музыка, які іграе на нацыянальным інструменце бандуры, сядзіць у турме. І напісана: «Украіна ў недалёкай будучыні». Далей па сюжэце мяне кідаюць у турму і там сядзяць іншыя маладыя людзі, якіх б'юць, тэрарызуюць, катуюць... Б'юць такімі ж палкамі, якімі збілі студэнтаў. У канцы мы вырываемся з гэтых клетак, выходзім, бачым Кіеў, ён трохі разбураны, і падымаецца сонца. Усё гэта ёсць, мы пераможам, але будзе вельмі няпроста.
Як я магла ўбачыць гэта ў 2012 годзе, калі ў нас быў Чэмпіянат Еўропы па футболе? Тады мы прысвяцілі гэты кліп справе Паўлічэнкаў (бацьку і сына асудзілі за забойства кіеўскага суддзі, падсудныя сцвярджаюць, што невінаватыя, - рэд. ) і разам з футбольнымі фанатамі патрабавалі іх вызвалення.
- Еўропа сёння цябе чуе?
- Так. Больш за тое, гэтыя паездкі вельмі карысныя. Некаторыя палітыкі прымаюць канчатковае рашэнне падтрымліваць Украіну, некаторыя бачаць, што я падымаю грамадскае меркаванне і вымушаныя хаця б рэагаваць. Гэта дае магчымасць многім разабрацца ў сітуацыі, таму што яны бачаць, што я не палітык, не належу ні да якой палітычнай партыі і стаю на Майдане як спявачка.
Таму я рада, што ў мяне ёсць такая магчымасць. Наогул, лічу, што маё імя ўпершыню ў жыцці мне па-сапраўднаму спатрэбілася і я рада, што магу выкарыстоўваць яго такім чынам.
- На прэс-канферэнцыі ў Варшаве ты заклікала да санкцый супраць кіраўніцтва Украіны і алігархаў, якія падтрымліваюць Януковіча. Чаму так важна ўводзіць санкцыі супраць рэжымаў у нашых краінах?
- У краіне ўзурпаваная ўлада, усе ручное (міліцыя, суды, армія), Януковіч паспеў памяняць Канстытуцыю, падпарадкаваць сабе ўсе інструменты ўлады і аднаасобна прымае рашэнні. У яго ёсць большасць у парламенце, усе прылады для самавольства. Таму ён і заявіў, што мы не ідзем у Еўрапейскі звяз, а ідзем у Мытны, таму што быў упэўнены, што яму забяспечылі ўсю ўладу.
Але небяспека ў тым, што чалавек, адчуваючы такую сілу, пачынае лічыць, што можа застацца беспакараным. Санкцыі неабходныя, каб спыніць такіх людзей. Спыніць тых, хто выконвае злачынныя загады, арганізоўвае гэтыя злачынствы.
Каманду Януковіча можна спыніць толькі санкцыямі. Каб гэта разумець, не трэба нават у школу хадзіць.
- Ты разумееш, што адбылася «лукашэнізацыя» Украіны?
- Метады, якімі падаўляюцца пратэсты, у краінах былога Савецкага Саюза, вядома, аднолькавыя. Гэта адзін почырк. Як толькі людзі выходзяць з мірным пратэстам, іх разганяюць. Мы гэта бачылі і ў вас, калі забаранялі нават пляскаць у далоні, і ў Маскве нядаўна.
Старая школа, старая практыка з часоў Сталіна - трымаць людзей у страху. Сёння ў 21 стагоддзі мы бачым той жа Савецкі Саюз толькі ў профіль. Але маладое пакаленне, усе прагрэсіўныя людзі, якія імкнуцца да развіцця, не дадуць аднавіць «савок». Гэта ідэалогія для пасіўных людзей, якая забівала індывідуальнасць, знішчала асобу.
Людзей, якія думаюць, сёння нашмат больш і мы выбіраем еўрапейскую будучыню, а не савецкае мінулае.
Украінскія ўлады два месяцы ігнаравалі Майдан, спрабавалі яго разагнаць, хоць мірныя пратэсты дазволеныя ва ўсім дэмакратычным свеце. Людзі маюць права на мірныя сходы, каб выказаць сваю нязгоду. У адваротным выпадку - гэта дыктатура.
Санкцыі - адзіная мова, якую разумеюць дыктатары, таму, калі яны спрабуюць здушыць мірныя пратэсты, нам нічога не застаецца, як звярнуцца да цывілізаванага свету і сказаць: іх грошы знаходзяцца ў вас, заблакуйце іх рахункі, каб яны зразумелі мову, якой размаўляюць з народам.
- Як, на твой погляд, будзе далей развівацца сітуацыя?
- Я аптыміст і лічу, што маё месца на Майдане. Мы павінны пасылаць у прастору правільныя думкі, заснаваныя на міры, аптымізме, спакоі. Вельмі важна, каб як мага больш людзей з такімі думкамі знаходзіліся на ўсіх майданах Украіны.
Магу табе сказаць адно: я адчуваю, што ўсё будзе добра, таму што ментальна ўкраінцы вельмі спакойныя і міралюбныя, мы не агрэсіўныя. З нас спрабавалі зараз зрабіць радыкалаў, але гэта ўсё прапаганда і зразумела, каму яна патрэбная. Крыўдна толькі, што тыя, хто нас назваў радыкаламі, не сказалі праўду да канца: такія настроі ўзніклі, таму што людзей збілі, замучылі, запалохалі ды яшчэ прынялі «законы 16 студзеня».
Упэўненая, што людзі ў любой краіне свету зрабілі б тое ж самае, калі б там прынялі драконаўскія законы, па якіх нельга было збірацца на вуліцах, усё роўна па якой прычыне: вяселле, канцэрт, проста дзень народзінаў. Ну як можна жыць пры такіх законах? Гэта нават не каменданцкая гадзіна, гэта горш. Нейкая рэанімацыя Сталіна.
Мы не маглі з гэтым змірыцца, і свабодалюбныя ўкраінцы паказалі, што яны нічога не баяцца. На жаль, Януковіч толькі гэта і зразумеў. Да гэтага часу ён Майдан не чуў ні разу, а тут праз пяць хвілін захацеў размаўляць з апазіцыяй. Які дзіўны збег абставінаў!
Я не ўяўляю, каб украінцы змірыліся. Кароткая ці доўгая гэта будзе барацьба, але ў канчатковым выніку мы пераможам. Не бачу іншага сцэнара. Свабодалюбны конь заўсёды скідае дрэннага наезніка. Украіну нельга паставіць на калені.
- Ты прыходзіш у палітыку ў ключавыя моманты: у першы раз падчас Аранжавай рэвалюцыі, цяпер падчас Еўрамайдана. Пры гэтым у «спакойныя часы» быць палітыкам адмаўляешся. Так, у 2006 годзе ты была выбраная ў Вярхоўную Раду, але пасля адмовілася ад мандата.
- Я прыходжу тады , калі сапраўды патрэбна. Пачалося з таго, што я прачытала ў інтэрнэце, што наш урад прыпыніў усе перамовы аб асацыяцыі ў ЕЗ, паколькі лічыць больш правільным ісці ў Мытны саюз. Перачытала пяць, а можа, дзесяць разоў. А потым кажу мужу: «Саша, я не веру сваім вачам. Гэта магчыма?». Ён кажа: «Гэта нейкая правакацыя. Мабыць, мы нешта не зразумелі». Вырашылі ісці на Майдан.
Калі прыехалі, на плошчы ўжо было шмат людзей. Памятаю, стаяла машына з дзвюма маленькімі калонкамі. Я ўзяла мікрафон і стала выступаць. Нельга было маўчаць. Трэба было паказаць зубы. Мы шмат цярпелі ад Януковіча, заплюшчвалі вочы на тое, што ў простых людзей забіраюць бізнес, ліквідуюць сярэдні клас, у турмах апынуліся Юлія Цімашэнка, Юрый Луцэнка. Мой сябар, які валодаў сеткай радыёстанцый, усё страціў. Гэтая ўлада зрабіла так шмат дрэннага для простых людзей, што нават за грошы іх ніхто падтрымліваць не хоча. Іх Антымайдан не можа пратрымацца больш за тыдзень.
Таму, як і падчас Аранжавай рэвалюцыі, я зразумела: час! У першыя дні на вуліцы выйшлі больш за 200.000 чалавек, увесь цэнтр Кіева быў запоўнены людзьмі. Але потым яны разышліся, таму што не ведалі што рабіць. Але мы вырашылі не сыходзіць і засталіся начаваць на Майдане. І паступова ноччу з намі сталі заставацца ўсё больш і больш людзей...
- Як сям'я ставіцца да таго, што ты кругласутачна знаходзішся на Майдане?
- Мама і тата часта былі са мной, але бацькі не могуць доўга на ўсё гэта глядзець - ім вельмі балюча. Муж Саша са мной 24 гадзіны ў суткі, акрамя гэтых трох паездак за мяжу. Саша - выхадзец з львоўскага студэнцкага братэрства 1990-х гадоў. Фізік-тэарэтык, выпускнік Львоўскага ўніверсітэта, вучань Вакарчука-старэйшага. Ён у свой час аб'яўляў галадоўкі пратэсту, быў выключаны, трапіў з-за гэтага ў Грузію, дзе былі ваенныя дзеянні. Саша вельмі смелы чалавек. Студэнцкае пакаленне 1990-х прывяло Украіну да незалежнасці, таму мой муж не спалохаецца ні СМС, ні пагроз. Львавяне наогул вельмі моцныя духам, мы ведаем, што значыць абараняць Украіну. І гэта не нацыяналізм, гэта элементарны патрыятызм.
- З-за дзяжурства на Майдане, напэўна, моцна пацярпела канцэртная дзейнасць.
- Вядома, я вельмі сумую па канцэртах. Ужо больш за 2,5 месяцы ў мяне няма нармальнай канцэртнай дзейнасці. Такога ў жыцці яшчэ не было.
Я проста шалёна сумую па сцэне! Мне музыка сніцца па начах, гэта значыць у тыя гадзіны, калі я сплю, таму што па начах я дзяжуру на Майдане. Але я адчуваю такую сатысфакцыю, што магу нешта рабіць... Гэта надае сілы. Вельмі вялікія сілы.
- У Беларусі поп-музыкі часта прыкормленыя ўладамі. На іх канцэрты гледачоў адпраўляюць па разнарадцы, шмат хто ўдзельнічае ў канцэртах і карпаратывах з удзелам Лукашэнкі або яго чыноўнікаў. Што гэта за з'ява - узаемная любоў папсы і дыктатуры?
- Папса ў краінах былога Савецкага Саюза адрозніваецца. Так, гламурная папса ў іншых краінах таксама любіць, каб усё было прыгожа - золата, брыльянты, выключна дарагі стыль жыцця, імкненне да раскошы. Але не да такой ступені, як у нашых краінах. Джэй Ло або Лэдзі Гага могуць атрымліваць мільённыя ганарары на карпаратывах менавіта ў краінах былога Савецкага Саюза. Такія ганарары ім у Амерыцы і не сніліся.
Нашы чыноўнікі ўмеюць гуляць. Іх вечарыны самыя дарагія, яны могуць сабе дазволіць замовіць Элтана Джона і патраціць шалёныя грошы. Але чые гэта грошы? Народныя. Вось гэта страшна. Гэтыя грошы крадуцца ў людзей.
Таму, вядома, пратэст поп-музыкаў быў бы вельмі дарэчны. Хоць бы не бралі б у гэтым удзел. Можна зарабіць грошы і іншым спосабам. Але я не буду іх ні да чаго заклікаць - гэта мае калегі і гэта іх справа.
- Ну, назваць цябе папсой ў мяне язык не паварочваецца.
- Я працую ў поп-стылі, хоць ён у мяне своеасаблівы, не кан'юнктурны - з элементамі року і фолку. Не гламур, вядома. Я хутчэй хіпі, чым глэм.
На Майдане ў нас, дарэчы, таксама ў асноўным стаяць рок-музыкі. Поп-музыкі ёсць, але іх мала.
- У нас шмат хто з музыкаў імкнуцца трымацца далей ад палітыкі з-за боязі трапіць у «чорныя спісы». Што ты можаш параіць гэтым людзям?
- Можна трымацца далей ад палітыкаў, але ад палітыкі як лёсу сваёй краіны - нельга ўхіляцца. Тут ужо неабходна праяўляць смеласць. Мы павінны браць удзел у лёсе сваёй радзімы. Калі вы не згодныя з тым, як жыве ваша краіна, вы не павінны маўчаць. Нельга стаяць у баку ў гэтым выпадку і не трэба баяцца.
- Чаму людзі не задаюць сабе элементарнае пытанне: хто калі не мы?
- Заўсёды павінен прайсці час, людзі павінны паспець. Мне прыемна, што ўкраінцы нічога не баяцца. Вось гэта выдатна. Вядома, гэта не сціпла, але мы першымі перамаглі на «Еўрабачанні» і першымі пачалі рэвалюцыю (смяецца).
- На шчасце, ва Украіне ўсё ж больш свабоды, чым у Беларусі.
- Так, вядома. Я згодная, што ва Украіне ўсё ж больш свабоды, чым у Беларусі. Януковічу не атрымоўваецца ўстанавіць тут дыктатуру, закруціць апошнія гайкі. Але тое, што яны зрабілі за апошнія два месяцы з Украінай - гэта вельмі страшна. Такога не было нават у 1990-я, падчас дэманстрацый пры распадзе Савецкага Саюза. Нават тады КДБ не выкарыстоўваў такія жорсткія метады. Як можна ў мароз паліваць людзей з вадамёта? Як можна страляць у людзей?
- У 2012 годзе ты была ў Беларусі, выступала падчас адборачнага тура «Еўрабачання». У 2010 годзе ў нашай краіне адбыўся фактычны ваенны пераварот - Лукашэнка здушыў з дапамогай войскаў мірную дэманстрацыю, на якую выйшлі дзесяткі тысяч чалавек. У турмах да гэтага часу знаходзяцца палітвязні, якія падвяргаюцца катаванням. Ці паедзеш яшчэ ў Беларусь пры Лукашэнку, калі паклічуць дзяржструктуры?
- Я табе адкажу такім прыкладам. Мэр Прагі забараніў уезд Януковічу. Гэта быў яго пратэст супраць дыктатара. Нам, украінцам, такія крокі неабходныя. Я магу стоячы апладзіраваць пражскаму мэру, гэта на самой справе смелы ўчынак. Я таксама вітаю мэраў тых украінскіх гарадоў, якія адкрыта заявілі, што не жадаюць бачыць Януковіча на пасадзе прэзідэнта.
Таму, вядома, у падтрымку будучай дэмакратыі ў Беларусі, калі гэта дапаможа людзям натхніцца, як спявачка я не паеду ў Менск пры Лукашэнку, таму што я не згодная з яго дыктатурай. Гэта будзе маёй салідарнасцю з беларусамі. Але я ўпэўненая, што цяпер мяне ў Беларусь і не запросяць. Навошта ім такая Руслана? Не дай Бог, у інтэрв'ю нешта скажа?
- Беларусы сёння салідарныя з Еўрамайданам. Многія прыехалі ў Кіеў, сярод загінулых абаронцаў Майдана ёсць беларус Міхаіл Жызнеўскі. Што б ты сказала беларусам, якія сёння жывуць ва ўмовах тыраніі і змагаюцца за свабоду?
- Міхаіл Жызнеўскі - такі прыгожы хлопчык, у мяне з ім нават ёсць фатаграфія. Я яго вельмі добра памятаю. На пахаванні я паклала на яго труну сцяг Украіны...
Дарэчы, гібель менавіта беларуса можа быць зусім не выпадковай. Такое адчуванне, што яны адбіралі, у каго страляць. Загінулі беларус, армянін і львавянін. Львавянам паказалі, што іх могуць да смерці збіць у лесе, беларусам - што вас пакараюць за тое, што лезеце ў нашы працэсы, армянам - таксама, каб не панадна было. Непадобна, што гэта выпадковыя ахвяры. Як і ўсе, хто пацярпеў на Майдане: Дзіма Булатаў, Таня Чарнавол, Ігар Луцэнка. Думаю, над гэтым працавалі аналітыкі са спецслужбаў.
Калі беларус здолеў загінуць за свабоду Украіны, то вы зможаце дамагчыся і сваёй волі. І будзьце ўпэўненыя, што ўкраінцы вас падтрымаюць у гэтай барацьбе. Гэта будзе адэкватная рэакцыя на тое, што беларус загінуў на Майдане.
- Гэта значыць, ты прыедзеш падтрымаць беларускую Плошчу?
- Вядома. Гэта будзе адэкватная рэакцыя з нашага боку - падтрымаць вас. Павінна быць салідарнасць. Мы не павінны баяцца. Дыктатуры не такія моцныя, як нам здаецца. Нас больш! Мы проста павінны быць разам.